Poëziefestivals in tijden van Corona. Een interview met Claudio Pozzani (Parole Spalancate, Genua)

“We willen niet dat op het festival over de poëzie wordt gesproken,

we willen dat het de poëzie zelf is die spreekt.”

Verschillende poëziefestivalorganisatoren van het Europese poëzieplatform Versopolis zagen hun festival dit voorjaar geannuleerd worden. O.a. de collega’s in Zweden, Kroatië, Polen, Ierland en Spanje hadden te maken met de – uiteraard terechte – strenge maatregelen om de verspreiding van het coronavirus tegen te gaan.

Of en hoe de volgende festivals kunnen plaats vinden is nog af te wachten. Dat geldt ook voor het grootste en oudste poëziefestival in Italië, Parole Spalancate (Wijd Open Woorden), dat in juni voor de 25ste keer plaats vindt in Genua.

Van 5 tot 16 juni staat Genua met het festival Parole Spalancate in het teken van de poëzie én de vertaling ervan in verschillende kunstdisciplines. Zo is er Poevisioni, dat de relatie tussen poëzie en cinema bestudeert en films en documentaires toont van grote regisseurs uit Europa en het Middellandse Zeegebied. De eerste vrijdag van het festival vindt er la Notte della Poesia plaats, met 60 evenementen in de historische gebouwen en musea in Via Garibaldi, het historische centrum van de stad. Het festival heeft ook specifiek aandacht voor poëzie in de vorm van gebarentaal, met een programma dat Ho visto una voce! (ik zag een stem) genoemd wordt.

Poëziecentrum sprak via e-mail met Claudio Pozzani, de oprichter en organisator van dit festival in het Noord-Italiaanse Genua.

PC: Wat is er bijzonder aan het poëziefestival in Italië?

CP: Het internationaal poëziefestival Parole Spalancate (Wijd Open Woorden) in Genua is het grootste en oudste poëziefestival in Italië. In de 25 edities hebben er tot nu toe meer dan 1600 dichters en artiesten uit 89 verschillende landen deelgenomen. Elk jaar organiseren we meer dan 100 gratis evenementen, waaronder lezingen, concerten, performances, filmprojecties, tentoonstellingen en rondleidingen. Het presenteren van poëzie in al haar vormen, van het klassieke tot het experimentele, maar ook in samenwerking met andere kunstvormen, in het bijzonder muziek, theater, cinema en de beeldende en visuele kunsten, is eigen aan het festival. Een ander kenmerk dat het festival van vele andere poëziefestivals onderscheidt, is de poëtische diversiteit. Al van 1995 nodigen wij verschillende dichters uit, ongeacht hun stijl, taal of ideologie. We baseren onze keuze enkel op de artistieke kwaliteit. Helaas nodigen curatoren vaak enkel artiesten uit die beantwoorden aan een zekere stroming of stijl, wat een weerkaatsing van stemmen creëert zonder confrontatie. Ten slotte kiezen we ervoor om de stem rechtstreeks bij de dichters te leggen, zonder extra filters, om het woord en de expressiviteit van de auteur op de eerste plaats te zetten. We willen niet dat op het festival over de poëzie wordt gesproken, we willen dat het de poëzie zelf is die spreekt.

PC: Bereid je de komende editie anders voor, gezien de coronacrisis?

CP: Ik weet vandaag nog altijd niet of het festival in juni zal kunnen plaatsvinden of dat het zal moeten worden uitgesteld. Voor het begin van de noodsituatie, en daaropvolgend het stilleggen van alle activiteiten, hadden we het programma al volledig uitgewerkt, waardoor we op ieder moment klaar zijn om het te starten, als dat mogelijk is. In de tussentijd hebben we het initiatief Poetry in sDreaming gelanceerd, dat bedoeld was als een soort voorproefje op het festival, maar nu perfect in de actualiteit past. In feite gaat het om een virtuele versie van het festival waar dichters uit de hele wereld een video plaatsen waarin ze een van hun gedichten voordragen. In een tijdsbestek van enkele dagen ontvingen we een honderdtal filmpjes en drie keer per week plaatsen we nu video’s van twee dichters, een Italiaanse en een buitenlandse dichter, online op de Facebookpagina Parole Spalancate. Zo krijgen we een internationale tentoonstelling die multimedia gebruikt om de volgende editie van het festival en andere evenementen te presenteren. [Hier hoor je Claudio zelf aan het woord over de lancering van het project].

PC:  Voorzie je alternatieven voor het geval dat het festival niet of niet volledig kan plaatsvinden?

CP: We hebben er al aan gedacht om het uit te stellen naar de herfst, hoewel dat natuurlijk een heel ander karakter zou geven aan het festival. Daarnaast, op basis van de ervaring met Poetry in sDreaming, hebben we ook al gekeken hoe we dichters die niet aanwezig kunnen zijn tijdens het festival, toch on line of via streaming kunnen presenteren.  

PC: Mocht het festival toch kunnen doorgaan zoals gepland, wat zijn dan de hoogtepunten van deze editie?

CP: Het thema van deze festivaleditie is de vier elementen, die als een rode draad door de verschillende evenementen lopen. Enkele van de belangrijkste theatergezelschappen van Italië zullen deelnemen en een voorproefje geven van stukken met betrekking tot poëzie. Daarnaast zullen er ook huldes gebracht worden aan de dichters Rodari, Bukowski, Sanguineti, en Lautreamont. We vieren ook ons 25-jarige bestaan (1995-2020) met een reeks speciale performances.  

PC: Heb je door de lockdown meer tijd om poëzie te lezen? Zo ja, welke dichters lees je nu?

CP: Ik lees altijd veel poëzie, voor het plezier of voor het werk. Momenteel herlees ik onder andere De gezangen van Maldoror van Lautreamont.

PC: Je bent zelf ook dichter. Schrijf je nu meer/anders?

CP: Helaas heb ik door het Coronavirus de lezingentour die voorzien was van maart tot mei moeten annuleren. Die tournee zou me onder meer in Indonesië, Frankrijk, Zweden, Australië, Roemenië en Finland gebracht hebben. Deze periode van gedwongen rust geeft me de tijd om de eerste versie van mijn nieuwe roman na te lezen, waardoor ik momenteel meer poëzie lees dan schrijf. Daarnaast heb ik ook een hekel aan zij die het nodig vinden om telkens bij een belangrijke gebeurtenis iets te schrijven. Eerst was het over de instorting van de brug in Genua, en nu zijn er al duizenden teksten over het Coronavirus die amper op poëzie lijken.

PC: Je bent een optimist. Hoe houd je het hoofd koel in deze moeilijke tijden?

CP: Ik leef al zeker 30 jaar van de poëzie en ik heb geen andere beroep of een rijke familie. Daarmee wil ik zeggen dat in een wereld waarin kunst en cultuur (en al zeker poëzie) als overbodig worden bekeken, en waar het Hebben belangrijker is dan het Zijn, ik altijd een outsider ben geweest, een indringer zonder zekerheden. Ik heb een moeilijke weg gekozen en ik blijf die consequent en toegewijd volgen. Daarom misschien, ben ik het gewoon om de dingen van de positieve kant te bekijken. Het enige wat me soms angst inboezemt in dit hele drama is de bedreiging van onze gezondheid, wat de enige echte rijkdom is die we bezitten. Deze periode kan een moment van reflectie zijn om vanbinnen te veranderen en te begrijpen wat er toe doet en welke waarden echt belangrijk zijn voor ons bestaan. Maar daarover ben ik minder optimistisch, ik geloof niet dat de mensheid deze gelegenheid zal gebruiken om zichzelf te verbeteren.

PC: Dankjewel, Claudio, voor dit gesprek en veel succes met de organisatie van het festival, welke vorm die dan ook zal aannemen.

Interview Lien Bruyninckx, stagiair bij Poëziecentrum, masteropleiding Literair Vertalen met talencombinatie Engels – Italiaans aan de KU Leuven

--> Ook Vlaamse en Nederlandse dichters kunnen deelnemen aan dit mooie on line project. Stuur je filmpje in naar onderstaande Facebook-pagina. De opname mag max. 1 min. 40 sec. lang zijn. Je mag de tekst in het Nederlands inlezen, maar je moet dan wel een Engelse of Italiaanse vertaling van je gedicht mee sturen.